ELÇİLER YILI VE HAYBER’İN FETHİ

29.13. İslam Ordusunda Hayal Kırıklığı ve Fetihten Vazgeçme Temayülleri

Hayber savaşının başlamasını müteakip iki gün sonra Hz.Muhammed@ hastalandı. İslam Ordusunun komutasını Hz. Ebu Bekir’e devretti. İslam Ordusunca o gün yapılan hücumlarda hiçbir başarı sağlanamadı. Ertesi günü peygamberimiz komutayı Hz. Ömer’e verdi. Yedi gün sürekli Natat şehrini almak için hücumlar yapıldı. Fakat yapılan hücumlarda başarı elde edilemedi.  Hayberliler İslam Ordusunun hücumlarına surların burçlarından attıkları oklarla karşılık veriyorlar ve arkasından şehir kapısından çıkıp İslam savaşçılarının üzerine hücuma geçiyorlardı ve her seferinde de İslam Ordusunun hücumlarını püskürtmeyi başarıyorlardı.  Bu püskürtme harekatlarında Hayberli ünlü savaşçıların yanında 4000 Gatafan savaşçıları da etkin bir rol oynadılar. Bir haftanın sonunda müminlerin moralleri iyiden iyiye bozulmaya başlamıştı.

Hz. Ömer son derece büyük gayretler göstermiş olmasına rağmen mücahitlerin morallerini yükseltemiyor, onlara cesaret veremiyordu. Başarısızlık onlarda büyük bir çöküntü yaratmıştı. Düşmanın gücü karşısında kendilerini zayıf görmeye başlamışlardı. Bir taraftan da İslam Ordusunda açlık sıkıntıları başlamıştı. Düşman ise kalelerin içerisinde ve stokladıkları her türlü yiyecek ve içecek imkanlarına sahiptiler. İlave olarak bu durum da İslam savaşçılarının morallerini oldukça bozmaktaydılar. Öyle ki artık bu kaleleri zapt etmenin imkânsız olduğu düşüncesine kapılmaya başlamışlardı. Daha da kötüsü müminler artık Yahudilerin yenilmezlikleriyle meşhur olmuş Merhab, Yasir gibi savaşçıların gerçekten yenilmez oluşlarına inanmaya başladılar. Ayrıca zorba ve vahşilikleriyle ünlü Gatafan savaşçılarının da savunmada çeşitli yararlılıklar göstermeleri fethe inanmış İslam savaşçılarında büyük hayal kırıklığı yaratmıştı. İslam Ordusunda kayıplar arttıkça fetih hareketinde başarı sağlamalarının imkânsız olacağına ilişkin olumsuz düşünceler iyice moral çöküntüsüne neden olmaya başlamıştı. Artık müminler başarısız hücumların ve bozgun yaşamalarının müsebbibi olarak birbirlerini suçlamaya başlamışlardı. Zaten Yahudilerin de amacı buydu. Tıpkı Hendek savaşında müşrik müttefik orduların moral çöküntü ve başarısızlık sonunda birbirlerine düştükten sonra çekip gitmeleri gibi onlarda Medine İslam Ordusunun uzun süreli başarısız harekatlar sonunda moral çöküntü yaşamasını, komutanların birbirlerine düşmeleriyle birliğin dağılmasını ve sonunda müminlerin kuşatmadan vazgeçmelerini sağlamayı hedefliyorlardı.

Hz.Muhammed@, müminlerde meydana gelen bu huzursuzluğu gidermek için çok uğraşıyordu. Fakat onlar birbirlerini suçlamaya devam ediyorlardı. Hz. Ömer ve mücahitler karşılıklı olarak birbirlerini suçladılar. Karşılıklı suçlamaların sonucunda savaşma şevk ve isteklerini kaybettiler.  Bu harekatın başarısız kalmaya mahkûm olduğunu ve Medine’ye geri dönülmesi gerektiğini iddia edenler bile çıkmaya başlamıştı.

Cenab-ı Hak, İslam Ordusunun yaşadığı bu huzursuzluğu, aşağıdaki ayetlerde Hz. Musa ve kavmi arasında yaşanan kıssa ile bildirdi;

 

20-22- Bir zamanlar Musa kavmine demişti ki: “Ey kavmim! Allah'ın üzerinizdeki nimetini düşünün. İçinizden Peygamberler çıkardı, size yeryüzünde iktidar verdi yani o içinde bulunduğunuz toplumlardan hiçbirine vermediği şeyi size verdi. Ey kavmim! Allah'ın size vermeye söz verdiği / takdir ettiği / yazdığı Mukaddes topraklara girin, sakın geri dönmeyin, yoksa kendinize yazık eder, mahvolursunuz.” Onlar dediler ki: “Ey Musa! Onun içerisinde çok güçlü / zorlu savaşçılar / zorba bir kavim var, onlar oradan çıkmadıkları sürece biz oraya kesinlikle girmeyiz / giremeyiz. Eğer onlar oradan çıkarsa, o zaman biz oraya gireriz / girebiliriz.”  (Maide Suresi 20-22)

 

İslam Ordusunun komutanları, aldıkları bu darbelerden sonra Hayber’in fethedilmesinin imkânsız olduğunu, Yahudi ve Gatafan’ın zorlu savaşçıları kalelerden çıkarak ani saldırılarla kendilerine kayıplar verdirdiklerini peygamberimizle paylaştılar. Ayrıca Kale surlarını aşmak için gerekli ekipmandan yoksun olduklarını da eklediler.  Düşmanın kalelerin çıkıp meydan savaşı yapmadıkları takdirde başarı şanslarının olmadığını belirterek bu işten vazgeçmeleri gerektiğini ifade ettiler.  Onlar bu sözleriyle adeta Fetih Suresi ile fethi vadeden Cenab-ı Hakk’ın bu vaadini boşa çıkaracak bir tavır içerisine girmiş oluyorlardı. Peygamberimiz ise ısrarla Cenab-ı Hakk’ın vaadinin mutlaka gerçekleşeceğini belirtiyordu. Fakat onlar bunun imkansızlığına vurgu yapıyorlardı. Bunun üzerine peygamberimiz Cenab’ı Hakk’ın yardımı için dua etti ve kendisine bu hususta yol göstermesini ve fetih için imkanlar yaratmasını niyaz etti.  Cenab’ı Hak elçisine müminleri savaşa teşvik etmek için eğer bu fethi gerçekleştiremeyecek olurlarsa kırk yıl / çok uzun yıllar sadece Medine’de kurulan egemenlikle yetinileceğini ve güvenliği sağlamak içinde çevredeki kabilelere karşı akınlarla çölde dolaşıp durulacağını söylemesini emretti. Eğer bu fetih gerçekleşecek olursa da egemenlik sınırlarının Arap Yarımadasının çöllerinin dışına taşacağına işaret etti.  Cenab-ı Hak, bu mesajlarını yine Hz. Musa ile İsrail oğulları arasında geçen çekişmeli konuşmayı anlatan aşağıdaki ayetler ile bildirdi;

 

24-26- (Musa fetihte ısrar edince) onlar: “Ey Musa! Onlar orada bulundukça biz asla oraya giremeyeceğiz. Sen ve Rabbin gidip savaşın. Biz burada bekleyeceğiz” dediler. Musa: “Rabbim, kendimden ve kardeşimden başkasına söz geçiremiyorum. Artık sen, bizimle şu fasık kavmin (savaşılan düşman kavmin / zorba kavmin) arasını ayır” dedi. Allah: “Öyleyse, o topraklar onlara kırk yıllığına / çok uzun yıllar / yıllar boyu haram kılınmıştır. Onlar, bu süre boyunca çölde şaşkınca dönüp dolaşacaklar. (Bunu istemiyorsunuz değil mi?) Öyleyse o fasık kavme / düşman kavme / zorba kavme acıma / acımayın (saldırın)” buyurdu. (Maide Suresi 24-26)

 

29.14. Hz.Muhammed’in@ Düşmanı Bölme Taktiği

Cenab-ı Hak, elçisinin yardım niyazına icabet etti ve peygamberimiz fethe giden çözüm yollarını bulmaya başladı. Hz.Muhammed@ Gatafanları saf dışı bırakmak için bir plan kurdu. Planın temel amacı 4000 Gatafanlı savaşçının savunmayı bırakıp Hayber’i terk etmelerini sağlamak ve böylece Hayber Yahudilerinin morallerini bozarak savaş güçlerini zayıflatmak idi.

Peygamberimiz tasarladığı planı uygulamaya koydu ve Sad bin Ubade’yi Naim Kalesine gönderdi. Sa’d bin Ubade, Gatafan reisi Uyeyne bin Hısn ile görüşmek istediğini söyledi.  Merhab, Sa’d bin Ubade’nin kaleye girmesini istemedi ve görüşmek için Uyeyne bin Hısn’ı kale dışına gönderdi. Sa’d bin Ubade, Uyeyne bin Hısn’a Hayberlilerle müttefikliği bırakıp çekip gitmeleri karşılığında Hayber’in yıllık hurma mahsulünün yarısını vaat etti.  Fakat Uyeyne bin Hısn bu teklifi reddetti ve kaleye geri döndü.

Hz.Muhammed@ hemen planın ikinci aşamasını uygulamaya koydu. Hayberlilere ait hurma ağaçlarını kestirmeye başladı. Yahudilerin canından öte olan hurma ağaçlarının kesilmesi onları çok büyük üzüntüye sevk etti. Yaklaşık 400 kadar hurma ağacı kesilmişti ki Gatafanlar böyle giderse kendilerine Hayberlilerin teklif ettiği hurmalardan nasipleri olmayacağını anladılar ve hemen savunmadan çekilmeyi planladılar. Fakat bu çekilmeyi meşru bir gerekçeye dayandırarak gerçekleştirmeyi düşündüler. Zira bu savaşın sonunda şayet Hayberliler kazanırsa yine de mahsulden pay alabilmeyi, yok eğer Medine İslam Orduları kazanırsa o takdirde de kendilerinin Yahudilerle müttefiklikten çekilmiş olması nedeniyle bu kez Hz.Muhammed’den@ kendisine teklif edilen hurma mahsulünü isteme gibi bir şark kurnazlığı yoluna gittiler.

Uyeyne Bin Hısn Hayber’i savunmadan çekilmeyi meşrulaştırmak için aradığı gerekçeyi Hz.Muhammed’in@ tasarladığı plan ile buldu. Peygamberimizin mücahitlere Gatafanlıların evlerinin, çoluk çocuklarının, yurtlarına saldırma talimatı verdiğine dair söylentiler Gatafanlılara duyurulacaktı. İslam Savaşçıları, bir gece yüksek sesli bağrışmalarla Gatafanların evlerinin / yurtlarının mahvolacağını Medine İslam Ordusundan bir birliğin her şeyi yok edeceğini Gatafan savaşçılarının duyacağı tonda seslendirdiler.

Uyeyne bin Hısn, ailelerinin ve çocuklarının hayatiyetlerine ilişkin bu tür haberlerin kulaklarına geldiğini belirterek hemen yurtlarına geri dönmeleri gerektiğini Hayberlilere ilettiler ve Hayber’i terk edip yurtlarına döndüler. Yurtlarının güvenliğini sağladıktan sonra geri dönüp Hayber’i savunmaya devam edeceklerini de bildirdiler. Bu durum Hayberliler tarafından hoş karşılanmasa da yapacakları bir şey yoktu. Gelen haberlerin doğruluğu ya da yanlışlığını tartışma durumunda değillerdi. İslam Ordusunun Hayber’in fethine göreceli olarak sınırlı sayıda katılmaları, onların orduyu bölerek diğer kısmını Gatafan kabilesinin yurtlarına göndermiş olabileceği ihtimalini kuvvetlendiriyordu. Yani Hayberlilerin ellerinde bu haberi yalanlayabilecekleri ve Gatafanları savunmadan vazgeçmelerini engelleyebilecekleri bir delilleri yoktu. Çaresizce kabullenmek zorunda kaldılar. Bununla beraber yine de Gatafanların kendilerine ihanet ettiklerine inandılar ve onlara güvenmekle büyük hata yaptıklarını anladılar. Gatafanların Naim kalesini terk etmesi Yahudilerde çok büyük bir moral çöküntü meydana getirdi. Diğer taraftan 4000 Gatafanlı savaşçının Hayberi terk ettiğine dair haber, İslam Ordusu arasında sevinçle karşılandı. Fetih için yeniden umutlanmaya başladılar.

 

29.15. Simak’ın Düşmana Ait Sırları İfşası ve Tavsiyesi

Hayber Yahudilerindeki moral çöküntü halka yansımış ve Natat kalesinden Simak adında bir Yahudi durumun çok vahim olduğunu düşünerek aile efradını ve canını kurtarmak için Medine İslam Ordusuna sığınıp Hz.Muhammed@ ile görüşmek istedi.

Simak, peygamberimize aile efradına ve kendisine «eman» verilmesi / dokunulmaması karşılığında bazı sırlar verebileceğini söyledi. Hz.Muhammed@ de ona eman verdiğini ve bahsettiği sırları kendisine anlatmasını istedi. Simak, Natat kalesinde olup bitenleri, halkın durumunu, kalenin fetih için zayıf yerlerini, Yahudi savaşçıların iri vücutlu olmalarına rağmen korkak olduklarını, kale içindeki bir evde çok fazla miktarda savaş ekipmanı olduğunu, vb. çok stratejik bilgileri peygamberimize tek tek anlattı. Simak’ın bahsettiği savaş ekipmanları arasında özellikle kaleleri fethederken yukarıdan atılan ok, taş ve kızgın yağlardan korunmak için özel kalkanlar olduğunu, kale duvarlarını oymaya yarayan aletleri, kale kapılarını kırmaya yarayan koçbaşlarını ve taş atan mancınıklar bulunmaktaydı. Eğer müminler Natat şehrini fethedecek olurlarsa sadece Simak’ın bahsettiği alet ve ekipman elde etmekle kalmayacaklar aynı zamanda Hayber’in daha da zorlu diğer kalelerini fethetmek için ele geçirilecek savaş ekipmanlarını kullanarak yeni savaş stratejilerini de öğrenmiş olacaklardı. Simak’ın Natat kalesinin yapısına ve Yahudilerin savunma stratejisine ilişkin verdiği bilgiler çok değerliydi. Eğer Hayberli savaşçılar Kale içinden çıkıp mücahitlere saldırdığı zaman onlara karşı verilecek savaş sırasında kale giriş kapısı tutulacak / ele geçirilip kırılacak olursa kalenin fethinin kolay olacağı bilgisi de Simak’ın verdiği değerli bilgiler arasındaydı.

Cenab-ı Hak, bu olayı yine Hz. Musa kıssası üzerinden anlattı. Simak kıssada geçen iki kişiden birincisine bir teşbih iken Kulle (Zubeyr) kalesinin düşürülmesinde stratejik bilgiler veren Gazzal isimli Yahudi vatandaşı ikinci kişiye bir metafordu.

 

23- Allah’tan (Allah’ın Ordusundan) korktuğu için (düşmanın içerisinden çıkıp gelen) ve Allah’ın lütufta bulunduğu iki adam: “Onların üzerine kapıdan girin / saldırın / hücum edin, eğer oradan içeri girmeyi başarırsanız muhakkak kazanırsınız. Eğer inanıyorsanız / güveniyorsanız, yalnızca Allah'a tevekkül etmeniz yeterli” demişlerdi. ( Maide Suresi 23)

 

29.16. Komutanlığın (Sancağın) Hz. Ali’ye Verilmesi ve Medine İslam Ordusunun Yüreklendirilmesi

Simak’ın verdiği stratejik bilgileri değerlendiren Hz.Muhammed@, Natat kalesinin üzerine gidilmesi ve mutlaka alınması için harekete geçti. Hz.Muhammed@ mücahitlerin morallerini yükseltmek için ertesi günü ordunun komutasını öyle birisine vereceğini belirtti ki O’nun Allah ve Resulü tarafından çok sevildiğini ve O kişinin de Allah ve Resulünü çok sevdiğini bildirdi. Hz.Muhammed@ komutayı vereceği kişi için “O, Natat’ı fethetmedikçe, arkasına dönmeyecektir. O, Natatı zorla alacaktır! Allah, fethi onun eli ile gerçekleştirecektir. Kendisi düşmandan yüz çevirici, kaçıcı kişi de değildir!” ifadelerini kullandı. Bu sözlerle mücahitlere umut, cesaret verdiği gibi bundan sonra yapılacak hücumlardan netice alınacağını vurguladı.

Ertesi günü Hz. Ali’yi getirmelerini istedi. Hz. Ali bulunup getirildi. Hz.Muhammed@ İslam ordusunun komutasını O’na verdi. Hz. Ömer ise komutanın yeniden kendisine verilmesini çok istemişti. Bunu da asla saklamamıştı. Rivayetlerde komutanın Hz. Ali’ye verildiği zaman Hz. Ali’yi çok kıskandığını belirtmiştir. Hz. Ebu Bekir, Sa’d bin Ubade ve Hz. Ömer’in o aşamaya kadar yapılan hücumlarda orduya komutanlık yaparak fedakarlıklar ortaya koymuş ama fethe muvaffak olamamışlardı. Şimdi komutanlık sırası Hz. Ali’de idi. O’da fedakârlık yapacaktı. Hz.Muhammed’in müjdelediği gibi o eğer fethe mazhar olacak olursa diğer komutanların onu kıskanacakları mümkündü. Bu nedenle onlar fetih başarısını kıskanıp nefislerinin kötü arzularına uyarak onu fiilen ya da siyaseten öldürme gibi büyük bir yanlışa teşebbüs etmemeleri konusunda Cenab-ı Hak tarafından uyarıldılar. Onlara sonradan çok pişman olacakları eylemlere girişmemeleri konusundaki bu ders, Hayber’in fethinden sonra Hz. Adem’in çocukları arasındaki mücadele sonrasında Kabil’in Habil’i öldürmesinden duyduğu pişmanlık üzerinden verildi;

 

27-31- Onlara Adem'in iki oğlunun haberini Hak olarak / gerçeği göstermek için oku: Hani onların her ikisi de Allah'a yakınlaşmak için birer kurban / fedakârlık sunmuşlardı. (Allah yolunda fedakârlık yapmışlardı.) Birinin kurbanı kabul edilmiş / fedakarlığı başarıya ulaşmış, diğerininki kabul edilmemişti. / başarıya ulaşmamıştı. (Kurbanı kabul edilmeyen / fedakarlığı başarıya ulaşmayan): “Seni mutlaka öldüreceğim” deyince, diğeri: “Allah, yalnızca muttakilerin (kendisini ve birbirlerini koruyanların) fedakarlığını başarıya ulaştırır. / kurbanını kabul eder. Eğer beni öldürmeye kalkışırsan ben seni öldürmek için hiçbir şey yapmayacağım. Çünkü ben, alemlerin Rabbi olan Allah'a isyan etmekten korkarım. Eğer beni öldürürsen, kendi günahına bir de beni öldürmenin günahını da yüklenerek ateşe atılanlardan olmanı diliyorum. Zaten, zalimlerin cezası da ancak bu olacaktır.” demişti. Sonunda (Kabil’in) nefsi, kardeşini (Habil’i) öldürme isteğine karşı koyamadı ve onu öldürdü. Böylece hüsrana uğrayanlardan oldu. Derken Allah ona kardeşinin cesedini nasıl örteceğini göstermek için yeri eşeleyen bir karga gönderdi. (Kabil): “Bana yazıklar olsun, şu karga kadar olup da kardeşimin cesedini gömmekten aciz miyim?” Artık o, pişman olmuştu. ([1]) (Maide Suresi 27-31)

​

Kabil’in yaptığı yanlıştan duyduğu pişmanlık üzerinden verilen ders şöyle devam eder; Allah yolunda fedakârlık yapmış kişilerden fedakarlığı kabul edilmeyen / ödüllendirilmeyen kişilerin fedakarlığı kabul edilen / ödüllendirilen kişileri kıskanması nedeniyle yapacakları öldürme (siyasal öldürme dahil) eyleminin sonuçları çok fena olacaktır. Şöyle ki bu öldürme fiili sadece ölen ve öldürülen kişileri değil bütün toplumu etkileyecek ve katil bütün herkesi öldürmüş gibi olacaktır. Maktulü sevenler bu cinayeti kendilerine karşı işlenmiş olarak addedeceklerdir. İnsanların bütün nefretleri katilin üzerine olacak ve bu öfke nesiller boyu devam edecektir. Toplumlar, katilin soyundan gelen ve katliamı savunan nesiller ile maktulün soyundan gelen ve maktulü savunan nesiller olarak kutuplaşacaklar ve aralarındaki kavga asla bitmeyecektir. Kitlesel öldürmeler asırlarca devam edecektir. Fakat diğer taraftan fedakarlığı ödüllendirilen kişiye destek olan, onun hayat bulmasına / ilerlemesine yardımcı olan kimse ise fedakarlığı ödüllendirilmeyen kimse dahi olsa bütün insanlar onu sevecek ve onun vermiş olduğu destek ile toplum yücelecek, ilerleyecek, hayat bulacaktır. Onun bu desteği o kişinin değil toplumun dirilmesine olacaktır. Dolayısıyla Allah yolunda mücadele edenlerin başarılarına sevinmek ve onlara destek olmak, tüm insanlığın faydasına iken tersine onlara çelme takmak, onları öldürmek toplumun parçalanmasına, kutuplaşmasına ve birbirlerini öldürmesine sebep olacaktır. ([2])

Bu hususlara işaret ederek ilgilileri ikaz etmek için Cenab-ı Hak aşağıdaki ayeti fetihten sonra inzal buyurdu;

​

32- (Habil ile Kabil arasında cereyan eden) bu olaydan yola çıkarak, İsrail oğullarına da yazdığımız üzere (size de) şöyle yazdık: Kim, bir cinayete ya da ülkede fesat çıkarmasına / ihtilal yapmasına karşılık olmaksızın bir insanı öldürürse, bütün insanları öldürmüş gibi olur. Kim de bir insana hayat verir / onu diriltirse, bütün insanları diriltmiş / onlara hayat vermiş gibi olur. Andolsun ki Peygamberlerimiz onlara işte böyle apaçık deliller ile gelmişlerdi. Fakat onların çoğunluğu bu ayet ve deliller geldikten sonra, yine de yeryüzünde haddi aşarak azgınlık ettiler. (Maide Suresi 32)

 

[1] ) NOT:Kardeşinin cesedini gömdükten yani günahını itiraf edip kendini kınadıktan sonra

[2] ) NOT:Nitekim bu uyarıları dikkate alan Hz.Ömer, Hz.Ebu Bekir ve Sa’d bin Ubade Hayber Fatihi unvanı almasını rağmen asla Hz.Ali’yi kendileri için bir tehdit olarak görüpte onu ortadan kaldırmaya girişmemişlerdir. Böylece Hz.Ebu Bekir’de, Hz. Ömer’de halife olmuşlar Hz.Ali de hilafetleri boyunca onlara yardımcı olmuştur. Onları asla kıskanmamış ve onların siyasal olarak başarısız kılacak herhangi olumsuz bir girişimde bulunmamıştır. Fakat Hz.Osman’ın, Hz.Ali’nin şehit edilmeleri ile İslam Toplumundaki fitne ve kitlesel katliamların nasıl yükseldiğine tarih şahittir. Siyasal olarak bir kişinin katledilemesinin etkileri asırlar boyu devam etmekte ve insanlığın birbirlerini katletmesi ile ardı arkası kesilmiyor.